Gelişmiş arama özelliği, kullanıcıların girdikleri anahtar kelimeler ve yaptıkları seçimler doğrultusunda istedikleri bilgilere daha kolay ulaşmalarını ve aradıkları konuyla ilgili sonuçların sıralanmasını sağlar. Pek çok arama motoru, veri tabanı ve kütüphane, kullanıcılarına gelişmiş arama imkanları sağlamaktadır. Her ne kadar farklı platformların sundukları gelişmiş arama seçenekleri farklı olsa da sıklıkla tarih ve kaynak türü gibi benzer arama seçenekleri de barındırmaktadırlar. İnternet sayfaları için Google, Yandex gibi birçok arama motorlarında, aratılan anahtar kelimelere ve aratılan içeriğin türüne göre farklı filtreleme seçenekleri sunan gelişmiş arama arayüzleri bulunmaktadır. Örneğin Google, bünyesinde birçok gelişmiş arama seçenekleri barındırmaktadır. Bunun için aratılmak istenilen şeyin türüne göre farklı gelişmiş arama arayüzleri sunmaktadır. Örneğin, internet siteleri ve dosyalar, görseller, videolar ve kitaplar için farklı gelişmiş arama arayüzleri sunmaktadır. Bu arayüzlere aşağıdaki internet adreslerinden erişilmektedir:  Web siteleri ve dosyalar: google.com/advanced_search Görseller: google.com/advanced_image_search Videolar: google.com/advanced_video_search Kitaplar: google.com/advanced_book_search Herhangi bir şey Google’da aratıldığında açılan ekrandaki “Araçlar” sekmesine tıklanıp daha sonra açılan “Gelişmiş Arama” seçeneğine de tıklanarak gelişmiş arama yapma ekranına gidilebilir. Eğer Google arama motoru arayüzden özellikle video, resim gibi kategorilerden gelişmiş arama yapılmak isteniyorsa ekranın üstündeki ilgili seçeneklere tıklanır ve o seçeneklerin seçili olduğu durumlarda görülen “Araçlar” seçeneğine tıklanır ve daha sonra açılan “Gelişmiş Arama” seçeneğine tıklanır. Böylece ilgili arama türü için gelişmiş aramanın yapılacağı arayüzler açılır. Gelişmiş arama seçenekleri arasında, girilen anahtar kelimelerin tamamını, tam yazım biçimlerini veya herhangi birini içeren ya da hiçbirini içermeyen sonuçları elde etme konusunda arama özellikleri bulumaktadır. Belirli tarihler veya sayılar arasında; dil, bölge,son güncelleme tarihi ile girilen site ve alan adı gibi birçok konuda filtreleme yapılabilmektedir. Ayrıca anahtar kelimelerin sayfa başlığında, sayfanın herhangi bir bölümünde, metinde, URL’de ya da bağlantılarda bulunma durumuna göre sonuçlar daraltılabilir  Bunların dışında kullanıcılara en alakalı sonuçların görüntülenmesini; arama sonuçlarının Microsoft Word, Excel, PowerPoint, Acrobat Reader, Adobe Postscript vb. gibi farklı dosya formatlarına göre sıralanmasını da sağlamaktadır.  Kullanım haklarına göre filtreleme yaparak, kullanıcıların ihtiyaçlarına uygun içeriklere ulaşmalarını sağlar. Ayrıca, bu özellik kullanıcıları ilgili içeriğin kullanım hakları konusunda bilgilendirir. Görseller için gelişmiş arama seçeneği, normal internet sitelerinden farklı olarak görsellerin boyut oranı ve dosya türüne göre filtreleme imkanı sunar. Gelişmiş kitap arama arayüzünde yazar, yayıncı ve yayın tarihi gibi kitaba özgü farklı gelişmiş arama arayüzleri bulunmaktadır.  Kütüphanelerde ve veri tabanlarında ise kullanıcıları için özelleştirilmiş farklı seçenekler sağlayan gelişmiş arama arayüzleri bulunabilmektedir. KAYNAKLAR Reisoğlu İ. (2020). Bilgi ve Veri Okuryazarlığı. A. Çebi (Ed.), Dijital Yeterlik: Dijital Çağda Dönüşüm Yolculuğu (3. Baskı, s. 18- 54) içinde. Pegem Akademi, Ankara.

Günümüzde eğitim ve öğrenme süreçleri, teknolojinin sunduğu yeniliklerle daha etkileşimli, erişilebilir ve eğlenceli hâle geliyor. Özellikle ölçme ve değerlendirme aşamalarında kullanılan dijital araçlar, hem öğretmenlerin işini kolaylaştırıyor hem de öğrencilerin motivasyonunu artırıyor. Peki, bu araçlardan ne kadar haberdarsınız? İşte sınıf içi ve uzaktan eğitimde etkili sonuçlar almanızı sağlayacak, dünya çapında yaygın olarak kullanılan bazı dijital çözümler:   Kahoot! Kahoot!, çocuklar, öğrenciler ve çalışanlar için öğrenmeyi eğlenceli ve etkili hale getirmeyi amaçlayan; etkileşimli ve eğlenceli öğrenme deneyimleri sunan;  her yaştan ve seviyeden birey için oyun ve merak yoluyla öğrenme potansiyelini açığa çıkarma misyonu olan küresel bir öğrenme ve etkileşim platformudur. 2012 yılında Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi (NTNU) ile yapılan bir ortak projede Morten Versvik, Johan Brand ve Jamie Brooker tarafından kurulan Kahoot!, 2013 yılında halka açılmıştır. İnternet bağlantılı cihazlarla her yerden erişilebilen Kahoot!, bireylerin ve kurumların ilgi çekici öğrenme oturumları oluşturmasına ve paylaşmasına olanak tanır.  Platformun hem ücretsiz hem de ücretli planları bulunmaktadır. Sınıf içi ve kendi kendine öğrenme senaryolarında etkilidir. Aynı zamanda Kahotu'un ödüllü öğrenme uygulamaları bulunmaktadır. Poio, 3-8 yaş arası çocukların oyun yoluyla okumayı öğrenmesini amaçlayan eğlenceli ve etkileşimli bir oyundur. Çocukların merakını cezbederek onları kendi başlarına keşfetmeye teşvik eder. Oyun, her çocuğun seviyesine ve hızına göre uyum sağlar; böylece adım adım yeni harfler ve kelimelerle tanışarak ilerlemeleri sağlanır. Aileler, çocuklarının gelişimini e-posta raporlarıyla takip edebilir ve birlikte kaliteli ekran süresi geçirebilirler. Reklamsız ve güvenli bir ortam sunan Poio, Kahoot! Kids aboneliğiyle kullanılabilir. DragonBox, çocuklara evde ya da okul müfredatına ek olarak matematiği kendi başlarına eğlenceli ve etkileşimli şekilde öğrenme imkânı sunan oyunlar içerir. DragonBox oyunlarından 2011’de geliştirilmeye başlanan ilk oyun DragonBox Algebra 5+, cebiri gizlice öğreten bir oyun olarak dikkat çekmiş ve eğitim dünyasında büyük etki yaratmıştır. Zamanla seri; cebir, geometri, sayılar ve işlemler gibi konuları kapsayan beş farklı oyunla genişlemiştir: Algebra 5+, Algebra 12+, Elements, Numbers, BIG Numbers. Kahoot! Kids aboneliği ile tam deneyim erişilebilir. Drops, günde yalnızca 5 dakikalık oyunlaştırılmış pratiklerle yeni bir dil öğrenmede etkili bir dil öğrenme uygulamasıdır. Uygulama, her yaştan kullanıcıya hitap eder ve mobil cihazlarla kolayca kullanılabilir. 50 dil seçeneği sunan Drops; İspanyolca, Japonca gibi yaygın dillerin yanı sıra nadir dilleri de içerir. Language Drops (dil öğrenimi), eğlenceli ve görsel olarak zengin kelime oyunlarını hafıza teknikleriyle birleştirerek dilleri öğrenmenin yeni ve etkili bir yolunu sunar. Kısa ve ilgi çekici oyunlar sayesinde dil öğrenmek günlük rutinin keyifli bir parçası haline gelir. Whiteboard.fi, sınıf içinde veya uzaktan eğitimde öğrencileri derse katmak için etkileşimli bir dijital beyaz tahta aracıdır. Öğrencilerin tamamının – hatta genellikle çekingen olanların bile – derse katılımını teşvik eder, paylaşım ve iş birliğini destekler. Öğretmenler, her öğrenciye anlık geri bildirim verebilir, böylece öğrenme süreci daha etkili hâle gelir. Actimo, masa başı olmayan ekipler için geliştirilmiş bir çalışan iletişim ve etkileşim platformudur. Kurumların çalışanlarıyla etkili iletişim kurmasını, verimliliği artırmasını ve iş sonuçlarını iyileştirmesini sağlar.   Plickers Plickers, milyonlarca öğretmenin kullandığı, erişilebilir ve etkileşimli bir eğitim aracıdır. Plickers, ücretsizdir.  Öğrencileri değerlendirmek ve sınıfta anlık sonuçlar toplamak için kullanılır. Öğrenciler, benzersiz kartları kaldırarak sorulara yanıt verdiğinden öğrenci cihazına veya hesaba gerek kalmaz. İnternet bağlantısı olmasa bile oturumlar çevrimdışı yapılabilir. Öğretmenler, kendi ders programlarına uygun şekilde özelleştirilmiş bir çevrim içi ortam oluşturabilecekleri ücretsiz bireysel hesaplara sahip olabilirler. Plickers üç temel aşamada kullanılır: Ders Öncesi – Hazırlık: Öğretmenler, plickers.com üzerinden sınıf listelerini oluşturur ve her öğrenciye bir kart numarası atar. Çoktan seçmeli sorulardan oluşan soru setleri hazırlar. Ders Sırasında – Uygulama: Öğrenciler, Plickers kartlarını doğru yönde tutarak sorulara cevap verir. Öğretmen, mobil uygulama ile kartları tarayarak yanıtları toplar ve doğru cevapları anında sınıfa yansıtır. Ders Sonrası – Değerlendirme: Tüm öğrenci yanıtları ve puanları plickers.com’da otomatik olarak kaydedilir. Öğretmenler, bireysel veya sınıf genelindeki başarıyı inceleyebilir ve verileri indirip analiz edebilir. Quizlet Quizlet’in amacı, her öğrenciye etkili, kişiselleştirilmiş ve motive edici bir öğrenme deneyimi sunmaktır. 2005 yılında Andrew Sutherland tarafından bir kelime bilgisi sınavı için geliştirilen bu araç, bugün milyonlarca öğrenci tarafından matematikten tıbba kadar pek çok alanda kullanılmaktadır. Başlangıçta basit bir araç olan Quizlet, zamanla: 7 farklı çalışma modu Öğretmen araçları Etkileşimli sınıf aktiviteleri ile gelişmiştir. Artan akademik baskının farkında olan Quizlet, öğrencilere özgüven ve başarıyı destekleyici kaynaklar sunmayı hedefler.   Quizizz Quizizz, her öğrenciyi motive ederek öğrenmede ustalaşmalarını sağlamayı amaçlayan, oyunlaştırılmış sınavların ötesinde değerlendirme, öğretim ve tekrar süreçlerini kapsayan bir eğitim platformudur. 2015 yılında Hindistan’ın Bangalore kentinde Ankit ve Deepak tarafından kurulan Quizizz, bugün 150'den fazla ülkede 50 milyondan fazla kullanıcıya ulaşmış, günde 50 milyondan fazla sorunun yanıtlandığı küresel bir platform haline gelmiştir. ABD’deki okulların %86’sında kullanıldığı belirtilmektedir. (Not: Görseller üretken yapay zeka araçlarından yararlanılarak oluşturulmuştur.)          

Wi-Fi ağınızın güvenliğini sağlamak, kişisel verilerinizin ve ağınızın kötü niyetli kişilerin erişimine karşı korunması için büyük önem taşır. İnternete bağlı her cihaz, potansiyel bir güvenlik riski oluşturabilir, bu nedenle Wi-Fi ağınızı güvence altına almak için alabileceğiniz birçok önlem vardır. Bu önlemler, şifrenizi güçlendirmekten, ağınıza bağlanan cihazları kontrol etmeye kadar uzanır. Bu yazıda, Wi-Fi şifrenizi güçlendirme, ağınızdaki cihazların bağlanma izinlerini kontrol etme ve diğer güvenlik önlemleriyle ağınızı nasıl koruyabileceğinizi adım adım inceleyeceğiz. Kablosuz ağlarda bilginin gizliliğini ve bütünlüğünü korumak için bazı temel güvenlik önlemleri alınmalıdır. Bunlardan bazılarına aşağıda yer verilmiştir. Kablosuz ağ için varsayılan kullanıcı adı, parola ve SSID değiştirilmelidir. Wi-Fi şifresi güçlendirilmelidir. Güçlü bir şifre belirlerken şu kriterlere dikkat etmek gerekir: En az 8 karakter içermeli. Büyük/küçük harf, rakam ve özel karakterler kullanmalı. Tahmin edilebilir olmamalı (örneğin, doğum tarihi, "123456", "admin" gibi basit kombinasyonlar kötü bir seçimdir). Periyodik olarak değiştirilmeli (örneğin, 3-6 ayda bir). WPA/WEP gibi şifreleme yöntemleri etkinleştirilmelidir. Kablosuz ağ türleri olan MANET, VANET ve WMN gibi sistemlerde güvenliği sağlamak için çeşitli protokoller kullanılmaktadır. İlk geliştirilen protokol olan WEP, dış saldırılara karşı koruma sağlamanın yanı sıra yetkisiz erişimi engellemek için kimlik doğrulama ve veri gizliliği işlevlerini de yerine getirir. WPA ise, özellikle küçük ofis ağlarında güvenlik sağlamayı hedefler; yazılım güncellemeleri sırasında oluşabilecek sorunları kaydeder ve 802.X standardı ile kullanıcı kimlik denetimi yapar. Kablosuz ağ güvenliği için WPA/WEP gibi şifreleme yöntemleri etkinleştirilebilir. Sadece tanımlı cihazlara erişim izni verilmeli, MAC filtreleme uygulanmalıdır. Hizmet Seti Tanımlayıcısı (SSID) adı gizlenmeli, SSID yayınları sürekli yapılmamalıdır. SSID, kablosuz ağınıza verilen addır ve cihazlarınızın ağa bağlanmasını sağlar. Ancak, SSID’nizi korumamak ve varsayılan adla bırakmak, ağ güvenliğinizi riske atabilir. Açık SSID, saldırganlara kablosuz ağınızın varlığını gösterir ve ağınıza girme olasılıklarını artırır. Varsayılan SSID’ler genellikle yönlendiricinin markasına veya modeline dayalıdır. Bu, saldırganların cihazınızın bilinen güvenlik açıklarını hedeflemesine neden olabilir. Saldırganlar, sizin SSID’nizle sahte bir ağ oluşturabilir ve kullanıcıların yanlış ağa bağlanmasını sağlayarak kimlik bilgilerini çalabilir. Bu sebeplerle SSID’nin gizlenmesi önerilir. Ancak SSID'nin gizlenmesi ağ güvenliğini her zaman sağlamayabilir. Çünkü SSID'nin gizlenmesi ile komşu civarlardan ilgili modem ağınız adı gizlenerek ilgili ağın bulunması zorlaşsa da bu ciddi ve bilgili saldırganlar tarafından ağınızın bulunamayacağı anlamına gelmemektedir. İzole edilmiş bir misafir ağı oluşturulmalı; misafirler ağa bağlanmadan önce kimlik doğrulaması yapılmalı ve tüm erişimler kayıt altına alınmalıdır. Misafir cihazlarının sadece bu ağa erişimine izin verilmelidir. Misafir ağı (Guest Network), ev veya iş yerinizdeki ana kablosuz ağdan ayrı olarak oluşturulan ve genellikle ziyaretçilerin kullanımına sunulan bir Wi-Fi ağıdır. Bu ağ, misafirlerin internete erişimini sağlarken, ana ağınızdaki cihazlar ve verilerle doğrudan etkileşimlerini sınırlar. Ek olarak misafirlerin ayrı bir ağ kullanması, ana ağınızdaki bant genişliğinin korunmasına yardımcı olur. Böylece, misafirlerin yoğun internet kullanımı, ana ağınızın performansını olumsuz etkilemez. Misafir ağı oluşturma süreci, kullandığınız yönlendiricinin marka ve modeline göre değişiklik gösterebilir. Genellikle misafir ağ ayarları, tarayıcınızın adres çubuğuna yönlendiricinizin IP adresini girip yönetim paneline eriştikten sonra panelde "Misafir Ağı" veya "Guest Network" sayfası üzerinde misafir ağın adı (SSID), şifresi ve diğer güvenlik ayarları belirlenerek yapılır. Ağlar arasında trafik kontrolü sağlamak için güvenlik duvarları ve erişim kontrol listeleri kullanılmalıdır. Güvenlik duvarı, cihaz ile internet ya da yerel ağ arasındaki trafiği denetleyerek güvenilir olmayan bağlantıların geçişini engelleyen dijital bir kalkan görevi görür. Kullanıcıları kötü amaçlı yazılımlar, kimlik hırsızlığı ve çevrim içi dolandırıcılık gibi tehditlere karşı korur. Temel olarak ağ tabanlı (yönlendirici/modem üzerinde) ve ana bilgisayar tabanlı (cihaz üzerinde) olmak üzere iki türü bulunur. Ayrıca durum denetimi, proxy ve yeni nesil güvenlik duvarları gibi alt türleriyle farklı seviyelerde koruma sağlar. Ağ güvenliği için her iki türün birlikte kullanılması daha güçlü bir savunma oluşturur. Vekil Sunucu (Proxy) ile Trafik Filtreleme yapılmalıdır. İnternete giden trafik, uygulama seviyesinde filtreleme yapabilen bir vekil sunucu (proxy) üzerinden yönlendirilmelidir. Bilinen zararlı IP adresleri kara listeye alınarak engellenmeli; sadece güvenilir adreslere (beyaz liste) izin verilmelidir. Ağlara yerleştirilen saldırı tespit ve önleme sistemleri (IDS/IPS) sayesinde olağandışı saldırı girişimleri tespit edilmeli ve engellenmelidir. KAYNAKLAR Çolak C. (2020). Dijital Güvenlik: Donanımsal Teknolojilerde ve Çevrim İçi Ortamlarda Güvenlik. A. Çebi (Ed.), Dijital Yeterlik: Dijital Çağda Dönüşüm Yolculuğu (3. Baskı, s. 385- 421) içinde. Pegem Akademi, Ankara. Karakurt, H. B., Koçak, C., & Doğru, İ. A. (2018). Kablosuz Ağlarda Çok Katmanlı Güvenlik ve Performansa Etkisi. Karaelmas Fen Ve Mühendislik Dergisi, 8(1), 126-137. Sahinaslan, O., Şahinaslan, E., & Kantürk, A. (02 2010). Kablosuz Ağlarda Bilgi Güvenliği ve Farkındalık. TÜBİTAK BİLGEM. (2015). Ağ mimarisi güvenliği kılavuzu. Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi. https://www.mku.edu.tr/files/572_dosya_1453706497.pdf TÜBİTAK BİLGEM. (2017). Temel siber güvenlik gereksinimleri (Taslak, Rev. 0.2). Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi. https://siberakademi.bilgem.tubitak.gov.tr/pluginfile.php/54067/mod_page/content/12/SGE-KLV-TemelSiberG%C3%BCvenlikGereksinimleriK%C4%B1lavuzu%20Rev0.2.pdfT.C. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi. (2020, Temmuz). Bilgi ve iletişim güvenliği rehberi. https://mevzuat.comu.edu.tr/files/yonergeler/bg-rehber.pdf

Kişisel verilerin otomatik işlenmesi  kapsamında bireylerin korunmasına yönelik, 1981 yılında, Avrupa Konseyi tarafından bir sözleşme düzenlenmiştir. Sonrasında, Avrupa Birliği de kişisel verilerin işlenmesi ve serbest dolaşımı açısından bireylerin korunmasına yönelik yönergeler oluşturmuştur. Türkiye’de ise 2010 yılında anayasanın 20. maddesine kişisel verilerin korunmasına dair bir ek yapılmış ve 2016 yılında ise 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kabul edilerek anayasaya eklenmiştir. Bu tarihten sonra, yaşanan gelişmelere paralel olarak düzenlemeler ve eklemeler yapılmaya devam edilmiştir.  Kişisel Veriler Konusunda Veri Sorumlusundan Talep Edilebilecek Konular Hakkındaki Haklar Kişisel Verilerin Korunması Kanunu 11. maddesine göre herkes, veri sorumlusuna başvurarak kendisiyle ilgili;  a) Kişisel veri işlenip işlenmediğini öğrenme,  b) Kişisel verileri işlenmişse buna ilişkin bilgi talep etme,  c) Kişisel verilerin işlenme amacını ve bunların amacına uygun kullanılıp kullanılmadığını öğrenme,  ç) Yurt içinde veya yurt dışında kişisel verilerin aktarıldığı üçüncü kişileri bilme,  d) Kişisel verilerin eksik veya yanlış işlenmiş olması hâlinde bunların düzeltilmesini isteme,  e) 7 nci maddede öngörülen şartlar çerçevesinde kişisel verilerin silinmesini veya yok edilmesini isteme,  f) (d) ve (e) bentleri uyarınca yapılan işlemlerin, kişisel verilerin aktarıldığı üçüncü kişilere bildirilmesini isteme, g) İşlenen verilerin münhasıran otomatik sistemler vasıtasıyla analiz edilmesi suretiyle kişinin kendisi aleyhine bir sonucun ortaya çıkmasına itiraz etme,  ğ) Kişisel verilerin kanuna aykırı olarak işlenmesi sebebiyle zarara uğraması hâlinde zararın giderilmesini talep etme, haklarına sahiptir.  Kişisel Verilerin Korunması Kanunu İle Diğer Kanun Maddeleri Arasındaki İlişki Kişisel verilerin korunmasına yönelik Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun dışında Türk Ceza Kanunu’nda da kişisel verilerin korunması konusunda (hukuka aykırı davranılması durumunda verilen cezalar hakkında) maddeler bulunmaktadır. Bu maddeler aşağıda verilmektedir: Madde 135- (1) Hukuka aykırı olarak kişisel verileri kaydeden kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir. (2) Kişisel verinin, kişilerin siyasi, felsefi veya dini görüşlerine, ırki kökenlerine; hukuka aykırı olarak ahlaki eğilimlerine, cinsel yaşamlarına, sağlık durumlarına veya sendikal bağlantılarına ilişkin olması durumunda birinci fıkra uyarınca verilecek ceza yarı oranında artırılır. Madde 136- (1) Kişisel verileri, hukuka aykırı olarak bir başkasına veren, yayan veya ele geçiren kişi, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Madde 137- (1) Yukarıdaki maddelerde tanımlanan suçların; a) Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle, b) Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle, İşlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır. Kişisel Verinin Korunması Konusundaki Hak Arama Yöntemleri Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'na göre kişisel verilerin korunması konusundaki hak arama, iki yolla olmaktadır.  İlk yol kanunun 13. maddesinde belirtilen veri sorumlusuna başvuru yöntemidir. İkincisi yol ise kanunun 14. ve 15. maddelerinde belirtilen Kişisel Verileri Koruma Kuruluna şikâyet etme yöntemidir. Kişisel verisi işlenen herkes, veri sorumlusuna başvurarak verilerinin işlenip işlenmediğini öğrenme, işlendiği takdirde buna ilişkin bilgi talep etme, verilerin hangi amaçla ve kimlerle paylaşıldığını öğrenme, eksik veya yanlış işlenmişse düzeltilmesini, gerekli hallerde silinmesini veya yok edilmesini isteme, bu işlemlerin üçüncü kişilere bildirilmesini talep etme, otomatik sistemlerle yapılan analizler sonucunda aleyhine bir durum oluşursa buna itiraz etme ve verilerinin hukuka aykırı işlenmesi nedeniyle zarar görmesi durumunda tazminat talebinde bulunma haklarına sahiptir. Veri sorumlusuna başvuru, yazılı olarak ya da Kurulun belirleyeceği diğer yöntemlerle yapılır. Kişinin talebi, en kısa sürede ya da en geç 30 gün içinde yazılı veya elektronik ortamda ve ücretsiz olarak sonuçlandırılır (Not: İşlemin ek bir maliyet gerektirdiği durumlarda Kurulca belirlenen tarifede ücret alınabilir.). Veri sorumlusuna başvuru yapılmadan doğrudan Kurula şikayette bulunulamaz. Veri sorumlusuna yapılmış olan başvurunun reddedilmesi, verilen cevabın yetersiz bulunması veya başvuruya süresinde yanıt verilmemesi durumlarında, ilgili kişi, verilen cevabı öğrendiği tarihten itibaren 30 ve ve her hâlde başvuru tarihinden başlayarak 60 gün içinde Kişisel Verileri Koruma Kuruluna başvuru yapabilir. Eğer Kurul şikayet tarihinden itibaren altmış gün içinde bir cevap vermezse talep reddedilmiş sayılır. Eğer incelemeler sonucunda ilgili kişinin kişisel verilerinin korunması hakkının ihlal edildiği sonucuna varılırsa Kurul, tespit ettiği hukuka aykırılıkların veri sorumlusu tarafından giderilmesine karar vererek kararı taraflara tebliğ eder ve tebliğ tarihinden itibaren gecikmeksizin ve en geç da 30 gün içerisinde karar, yerine getirilmelidir.   KAYNAKLAR Çolak, C. (2020). Dijital Güvenlik: Donanımsal Teknolojilerde ve Çevrim İçi Ortamlarda Güvenlik. A. Çebi (Ed.), Dijital Yeterlik: Dijital Çağda Dönüşüm Yolculuğu (3. Baskı, s. 385- 421) içinde. Pegem Akademi, Ankara. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Türk Ceza Kanunu İlgili Kişinin Hak Arama Yöntemleri

Creative Commons (CC) Creative Commons (CC), yeni fikir üretme ve bilginin paylaşımını destekleyen, kar amacı gütmeyen bir organizasyondur. Telif hakkı sahiplerine eserlerini esnek lisanslarla paylaşma imkanı sunar. CC Lisanslarının Temel Özellikleri: Ücretsiz ve herkesin kullanımına açık lisanslar sağlar. “Her hakkı saklı” yerine, “bazı hakları saklı” prensibiyle çalışır. Altı farklı lisans türü sunarak eserin kullanım koşullarını belirlemeye yardımcı olur. PDM ve CC0 araçlarıyla kamu malı eserleri ayırt etmeyi sağlar. Makine tarafından okunabilir formatta olup arama motorları ve yazılımlar tarafından algılanabilir. Telif hakkı sahibinden ayrıca izin alma gerekliliğini ortadan kaldırarak paylaşımı hızlandırır ve internetin potansiyelini artırır. Kullanıcılar, web siteleri, bloglar, ve YouTube gibi platformlarda CC lisanslarını seçerek eserlerinin kullanım koşullarını belirleyebilirler. Lisans seçimi ve atıf kuralları için CC’nin resmi kaynaklarına ve sıkça sorulan sorular sayfasına başvurulabilir.   Lisans Ailesi Açıklama CC0 (Sıfır - Zero) lisansı, eserin kamu malı olarak kabul edilmesini sağlar. Bu lisansın temel özellikleri şunlardır: Telif Hakkı Sınırlaması Yoktur: CC0 lisansı, eserin tüm telif haklarını devre dışı bırakır. Eser, kaynağına atıf verilmeden, telif hakkı sınırlaması olmadan kullanılabilir. Kullanım Kapsamı: Eser, kaynak gösterilmeden ve ticari amaçlarla dahil olmak üzere her türlü amaçla kopyalanabilir, düzenlenebilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir. Uluslararası Geçerlilik: Lisans dünya çapında geçerlidir ve Türkçe çevirisi de mevcuttur. Kamu Malı Tahsisi: Eser, tamamen kamuya açılmış olur ve eser sahibi, eseri telif hakkı veya başka bir kısıtlama olmadan serbestçe sunar. CC BY (Atıf - Attribution) lisansı, Creative Commons lisansları arasında en özgür olanıdır ancak kaynağa atıf verilmelidir. Bu lisansın temel özellikleri şunlardır: Atıf (BY - Attribution): Eseri kullanan kişiler, eserin orijinal sahibine uygun bir şekilde atıfta bulunmalıdır. Uluslararası Geçerlilik: Lisans dünya genelinde geçerlidir ve Türkçe çevirisi de mevcuttur. Kullanım Kapsamı: Eser, ticari amaçlarla da dahil olmak üzere kaynak göstererek her türlü amaçla kopyalanabilir, düzenlenebilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir. CC BY-SA (Atıf-Aynı Lisansla Paylaş - Attribution-ShareAlike) lisansı, eserin serbestçe kullanılmasına olanak tanırken, belirli koşulları da beraberinde getirir. Bu lisansın temel özellikleri şunlardır: Atıf (BY - Attribution): Eseri kullanan kişiler, eserin orijinal sahibine uygun bir şekilde atıfta bulunmalıdır. Aynı Lisansla Paylaş (SA - ShareAlike): Eser, aynı lisans altında paylaşılmak koşuluyla düzenlenebilir, değiştirilebilir ve yeniden dağıtılabilir. Yani, yapılan değişiklikler veya türev eserler aynı lisansla sunulmalıdır. Uluslararası Geçerlilik: Lisans dünya genelinde geçerlidir ve Türkçe çevirisi de mevcuttur. Kullanım Kapsamı: Eser, atıf verilmek ve aynı lisansı devam ettirmek kaydıyla ticari amaçlarla dahil olmak üzere her türlü amaçla kopyalanabilir, düzenlenebilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir. CC BY-NC(Attribution-NonCommercial) lisansı, eserin ticari olmayan amaçlarla serbestçe kullanılmasına izin verirken, uygun atıf verilmesini zorunlu kılar. Bu lisansın temel özellikleri şunlardır: Atıf (BY - Attribution): Eseri kullanan kişiler, orijinal yaratıcıya uygun bir atıf vermelidir. GayriTicari (NC - NonCommercial): Eser yalnızca ticari olmayan amaçlarla kullanılabilir. Uluslararası Geçerlilik: Lisans dünya genelinde geçerlidir ve Türkçe çevirisi de mevcuttur. Kullanım Kapsamı: Kullanıcılar eseri değiştirebilir, yeniden düzenleyebilir ve uyarlayabilir, ancak bu işlemleri yine yalnızca ticari olmayan amaçlarla yapabilirler ve uygun bir atıf vermelidirler. CC BY-NC-SA (Atıf-Gayri Ticari-Aynı Lisansla Paylaş - Attribution-NonCommercial-ShareAlike) lisansı, eserin belirli koşullar altında kullanılmasına olanak tanır. Bu lisansın temel özellikleri şunlardır: Atıf (BY - Attribution): Eseri kullanan kişiler, eserin orijinal sahibine uygun bir şekilde atıfta bulunmalıdır. Gayri Ticari (NC - NonCommercial): Eser, ticari olmayan amaçlarla kullanılabilir. Ticari kullanım yasaktır. Aynı Lisansla Paylaş (SA - ShareAlike): Eser, yapılan değişikliklerle birlikte aynı lisans altında paylaşılmalıdır. Yani, türev eserler de aynı lisansla dağıtılmalıdır. Uluslararası Geçerlilik: Lisans dünya genelinde geçerlidir ve Türkçe çevirisi de mevcuttur. Kullanım Kapsamı: CC BY-NC-SA lisansı, eserin ticari olmayan amaçlarla özgürce kullanılmasına, düzenlenmesine ve dağıtılmasına izin verirken bu eserlerin ve türevlerinin aynı lisansla paylaşılmasını zorunlu kılar. CC BY-ND (Atıf-Türetilemez - Attribution-NoDerivatives) lisansı, eserin belirli koşullarda kullanılmasına izin verirken, değişiklik yapılmasını yasaklar. Bu lisansın temel özellikleri şunlardır: Atıf (BY - Attribution): Eseri kullanan kişiler, eserin orijinal sahibine uygun bir şekilde atıfta bulunmalıdır. Türetilemez (ND - NoDerivatives): Eser üzerinde herhangi bir değişiklik yapılamaz. Eser, olduğu gibi kullanılmalı ve türev eser oluşturulamaz. Uluslararası Geçerlilik: Lisans dünya genelinde geçerlidir ve Türkçe çevirisi de mevcuttur. Kullanım Kapsamı: Eser, ticari amaçlar dahil olmak üzere esere atıf vermek kaydıyla ve üzerinde hiç bir değişiklik yapılmadan paylaşabilir, dağıtabilir ve yeniden kullanabilir. CC BY-NC-ND (Atıf-Gayri Ticari-Türetilemez - Attribution-NonCommercial-NonDerivative) lisansı, Creative Commons lisansları arasında en az özgürlük sağlayan lisanslardan biridir. Bu lisansın temel özellikleri şunlardır: Atıf (BY - Attribution): Eseri kullanan kişiler, eserin orijinal sahibine uygun bir şekilde atıfta bulunmalıdır. Gayri Ticari (NC - NonCommercial): Eser yalnızca ticari olmayan amaçlarla kullanılabilir. Ticari kullanım yasaktır. Türetilemez (ND - NoDerivatives): Eser üzerinde hiçbir değişiklik yapılmaz. Türev eser oluşturulamaz ve eser olduğu gibi kullanılmalıdır. Uluslararası Geçerlilik: Lisans dünya genelinde geçerlidir ve Türkçe çevirisi de mevcuttur. Kullanım Kapsamı: Eser, ticari olmayan amaçlarla kopyalanabilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir, ancak üzerinde herhangi bir değişiklik yapılmamalıdır. Kaynak https://creativecommons.org.tr/  https://creativecommons.org.tr/lisanslar/ 

Günümüzde teknolojinin gelişmesi ile beraber dijital araçların ve internetin kullanımı oldukça artmıştır. Dijital araçlar ve internet, iyi yönde kullanıldığında sağlıktan eğitime, ulaşımdan ticarete kadar birçok konuda insanların yaşamlarına olumlu yönde etki ettiği gibi kötü yönde kullanıldığında ise insanlara psikolojik ve fiziksel olarak zarar vermektedir. Özellikle internetteki çevrim içi aktiviteler riskler barındırabilmektedir. Bireyin dijital araçlar kullanarak tehdit ve hakaret içeren eylemlerde bulunması (Juvoven ve Gross, 2008); dijital araçların kendini savunmakta zorluk çeken bireylere karşı tekrarlayan bir şekilde saldırganlık amacıyla kullanılması (Smith ve ark., 2008); internet ve iletişim araçlarının saldırganlık amacıyla uygunsuz ve istenmeyen bir şekilde kullanılması (Piotrowski, 2012); internet üzerinden tehdit içeren, utandırıcı ve kırıcı mesajlar göndermek, biri hakkında olumsuz söylentiler yaymak, kişinin kendisinden izin almadan onu utandıracak ya da küçük düşürecek fotoğraflarını paylaşmak (Smith ve ark., 2008) gibi birçok tanımı olan siber zorbalık, internetin kötüye kullanılması ile ortaya çıkan risklerden biridir. Bir siber zorbalıkta zorba ve mağdur olmak üzere iki taraf vardır. Bazen zorba ve mağdur aynı kişi olabilmektedir. Yapılan araştırmalara göre internetin ve mobil cihazların kullanımının yaygınlaşması ile siber zorbalıkların arttığı gözlemlenmiştir. Geleneksel zorbalıkta, zorbalığı yapan kişinin kimliği sıklıkla belli iken siber zorbalıkta zorbalığı yapan kişinin kimliği çoğu zaman belli değildir, yani mağdur tarafından bilinmemektedir. Siber zorbalığa karşı korunmak için korunma yollarını öğrenmek, bilinçlenmek ve mücadele etmek gerekmektedir. Siber zorbalığa karşı mücadele etme yöntemlerinden bazıları aşağıdaki gibidir: Siber zorbalığa karşı mücadele etmek için yetişkinlerin ve çocukların bilinçlenmelerine yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Öncelikle yetişkinlerin, özellikle ebeveynlerin kendilerini siber zorbalığa karşı mücadele ve korunma konularında bilinçlendirmek için farkındalık edinmeleri gerekmektedir. Bu farkındalık ile okumalar yapılabilir veya bu konuda uzmanlara başvurulabilir. Ebeveynler ve öğretmenler daha sonra çocukların siber güvenlik konularında bilinçlenmeleri ve siber zorbalığa karşı kendilerini korumaları için çocuklara eğitimler verebilir. Siber zorbalığa karşı mücadelede bir diğer önemli konu dijital okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesidir. Dijital okuryazarlık becerileri çok yönlüdür. Kişinin doğru yol ve yöntemlerle bilgiyi dijital ortamlardan araştırma, öğrenme ve kullanma becerilerini kapsamaktadır. Dijital okuryazarlık düzeyi yüksek olan bireylerin dijital okuryazarlık düzeyi düşük olanlar bireylere nazaran dijital zorbalık riskleri daha düşüktür. Çünkü dijital okuryazarlık düzeyi yüksek olan bireyler dijital ortam ve platformlar hakkında daha detaylı bilgiye sahiptir; hangi bilgiyi hangi ortamlardan öğrenmesi, hangi ortamlarda paylaşması veya paylaşmaması gerektiğini daha iyi bilir. Ek olarak dijital yetileri geliştiği için riskli durumlar karşısında kendini savunabilme becerileri gelişmiştir. Dijital zorbalığa karşı gerek yetişkinlere gerekse çocuklara rehberlik verilmesi oldukça önemlidir. Özellikle okullarda, çocuklar için siber zorbalık hakkında bilgilendirmeler yapılmalı ve açık bir iletişim ile zorbalığa karşı korunma konularında rehberlik verilmelidir. Ebeveynlerin çocukların internet kullanımını denetim altına alması ve doğru bir şekilde interneti kullanmaları için onları sık sık gözlemlemeleri gerekmektedir. Tabi bunun için teknolojinin hızla geliştiği günümüzde ebeveynlerin de kendilerini yetiştirmeleri ve bilinçlenmeleri gerekmektedir. Bilinçli bir şekilde çocuklarına rehberlik yapmaları oldukça önemlidir. Siber zorbalığa karşı farkındalık eğitimleri, seminerler, drama ve kulüp etkinlikleri düzenlenebilir. Siber zorbalık durumlarında kanıtların toplanması ve kaydedilmesine özen verilmelidir ve zorbalık yetkililere bildirilmelidir. Bu şekilde zorbaların bulunması ve zorbalığa karşı önlem alınması daha kolay olur. Zorbalığa karşı mücadelede hızlı davranılması ve zaman kaybedilmemesi oldukça önemlidir. Çünkü hızlı müdahale olmazsa kanıtların silinmesi veya kaybedilmesi söz konusu olabilir. Kaynak Turgut Y. E., Aslan A., (2020). Dijital Güvenlik: Riskler ve Başa Çıkma Stratejileri. A. Çebi (Ed.), Dijital Yeterlik: Dijital Çağda Dönüşüm Yolculuğu (3. Baskı, s. 423- 443) içinde. Pegem Akademi, Ankara.