Günümüzde teknolojinin gelişmesi ile beraber dijital araçların ve internetin kullanımı oldukça artmıştır. Dijital araçlar ve internet, iyi yönde kullanıldığında sağlıktan eğitime, ulaşımdan ticarete kadar birçok konuda insanların yaşamlarına olumlu yönde etki ettiği gibi kötü yönde kullanıldığında ise insanlara psikolojik ve fiziksel olarak zarar vermektedir. Özellikle internetteki çevrim içi aktiviteler riskler barındırabilmektedir. Bireyin dijital araçlar kullanarak tehdit ve hakaret içeren eylemlerde bulunması (Juvoven ve Gross, 2008); dijital araçların kendini savunmakta zorluk çeken bireylere karşı tekrarlayan bir şekilde saldırganlık amacıyla kullanılması (Smith ve ark., 2008); internet ve iletişim araçlarının saldırganlık amacıyla uygunsuz ve istenmeyen bir şekilde kullanılması (Piotrowski, 2012); internet üzerinden tehdit içeren, utandırıcı ve kırıcı mesajlar göndermek, biri hakkında olumsuz söylentiler yaymak, kişinin kendisinden izin almadan onu utandıracak ya da küçük düşürecek fotoğraflarını paylaşmak (Smith ve ark., 2008) gibi birçok tanımı olan siber zorbalık, internetin kötüye kullanılması ile ortaya çıkan risklerden biridir.

Bir siber zorbalıkta zorba ve mağdur olmak üzere iki taraf vardır. Bazen zorba ve mağdur aynı kişi olabilmektedir. Yapılan araştırmalara göre internetin ve mobil cihazların kullanımının yaygınlaşması ile siber zorbalıkların arttığı gözlemlenmiştir. Geleneksel zorbalıkta, zorbalığı yapan kişinin kimliği sıklıkla belli iken siber zorbalıkta zorbalığı yapan kişinin kimliği çoğu zaman belli değildir, yani mağdur tarafından bilinmemektedir. Siber zorbalığa karşı korunmak için korunma yollarını öğrenmek, bilinçlenmek ve mücadele etmek gerekmektedir.

Siber zorbalığa karşı mücadele etme yöntemlerinden bazıları aşağıdaki gibidir:

1. Siber zorbalığa karşı mücadele etmek için yetişkinlerin ve çocukların bilinçlenmelerine yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Öncelikle yetişkinlerin, özellikle ebeveynlerin kendilerini siber zorbalığa karşı mücadele ve korunma konularında bilinçlendirmek için farkındalık edinmeleri gerekmektedir. Bu farkındalık ile okumalar yapılabilir veya bu konuda uzmanlara başvurulabilir. Ebeveynler ve öğretmenler daha sonra çocukların siber güvenlik konularında bilinçlenmeleri ve siber zorbalığa karşı kendilerini korumaları için çocuklara eğitimler verebilir.

2. Siber zorbalığa karşı mücadelede bir diğer önemli konu dijital okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesidir. Dijital okuryazarlık becerileri çok yönlüdür. Kişinin doğru yol ve yöntemlerle bilgiyi dijital ortamlardan araştırma, öğrenme ve kullanma becerilerini kapsamaktadır. Dijital okuryazarlık düzeyi yüksek olan bireylerin dijital okuryazarlık düzeyi düşük olanlar bireylere nazaran dijital zorbalık riskleri daha düşüktür. Çünkü dijital okuryazarlık düzeyi yüksek olan bireyler dijital ortam ve platformlar hakkında daha detaylı bilgiye sahiptir; hangi bilgiyi hangi ortamlardan öğrenmesi, hangi ortamlarda paylaşması veya paylaşmaması gerektiğini daha iyi bilir. Ek olarak dijital yetileri geliştiği için riskli durumlar karşısında kendini savunabilme becerileri gelişmiştir.

3. Dijital zorbalığa karşı gerek yetişkinlere gerekse çocuklara rehberlik verilmesi oldukça önemlidir. Özellikle okullarda, çocuklar için siber zorbalık hakkında bilgilendirmeler yapılmalı ve açık bir iletişim ile zorbalığa karşı korunma konularında rehberlik verilmelidir. Ebeveynlerin çocukların internet kullanımını denetim altına alması ve doğru bir şekilde interneti kullanmaları için onları sık sık gözlemlemeleri gerekmektedir. Tabi bunun için teknolojinin hızla geliştiği günümüzde ebeveynlerin de kendilerini yetiştirmeleri ve bilinçlenmeleri gerekmektedir. Bilinçli bir şekilde çocuklarına rehberlik yapmaları oldukça önemlidir.

4. Siber zorbalığa karşı farkındalık eğitimleri, seminerler, drama ve kulüp etkinlikleri düzenlenebilir.

5. Siber zorbalık durumlarında kanıtların toplanması ve kaydedilmesine özen verilmelidir ve zorbalık yetkililere bildirilmelidir. Bu şekilde zorbaların bulunması ve zorbalığa karşı önlem alınması daha kolay olur.

6. Zorbalığa karşı mücadelede hızlı davranılması ve zaman kaybedilmemesi oldukça önemlidir. Çünkü hızlı müdahale olmazsa kanıtların silinmesi veya kaybedilmesi söz konusu olabilir.

   Kaynak

   Turgut Y. E., Aslan A., (2020). Dijital Güvenlik: Riskler ve Başa Çıkma Stratejileri. A. Çebi (Ed.), Dijital Yeterlik: Dijital Çağda Dönüşüm Yolculuğu (3. Baskı, s. 423- 443) içinde. Pegem Akademi, Ankara.